Các dạng nhận thức méo mó – Định kiến về sự công bằng

Mục này chỉ nhằm giải đáp các thắc mắc về sức khỏe có tính cách tổng quát. Với các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc với bác sĩ để được thăm khám trực tiếp. Nhiều thông tin thiết thực và bổ ích khác về sức khỏe cũng được phát trên đài Radio Chuyện Sáng Chủ Nhật ở vùng Orange County, California, vào mỗi sáng Chủ Nhật từ 6 đến 9 giờ, trong chương trình “Câu Chuyện Sức Khỏe Sáng Chủ Nhật.” Nhiều thông tin sức khỏe bổ ích khác cũng có thể tìm thấy trên các website www.nguyentranhoang.com và www.radiochuyensangchunhat.com. Quý vị có thể liên lạc bác sĩ qua email: [email protected] hoặc điện thoại (714) 531-7930.

Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng

Suy nghĩ bị méo mó hay rối loạn nhận thức (cognitive distortions) là những mẫu suy nghĩ cường điệu không dựa trên sự thật. Điều này dẫn đến việc ta nhìn nhận sự việc một cách tiêu cực hơn so với thực tế.

Nói cách khác, rối loạn nhận thức là khi tâm trí của ta thuyết phục ta tin vào những điều tiêu cực không hoàn toàn đúng sự thật, về chính ta và thế giới xung quanh ta.

Suy nghĩ của chúng ta ảnh hưởng rất lớn đến cảm xúc và hành vi của mình. Khi cho, (chấp) rằng những suy nghĩ tiêu cực này là sự thật, ta có thể hành xử dựa trên giả định sai lầm. 

Định kiến về sự công bằng

Là một sai lầm tư duy trong đó cá nhân thường thấy mình bị đối xử không công bằng hoặc bất công, ngay cả khi bằng chứng hoặc thực tế cho thấy điều ngược lại. Định kiến này có thể dẫn đến cảm giác không công bằng bị bóp méo và thường được phóng đại trong các tình huống cuộc sống khác nhau. Dưới đây là vài ví dụ vui vui về rối loạn nhận thức này:

-An có định kiến sâu sắc về sự công bằng. Mỗi khi không được giao dự án mới nhất, cô luôn tin rằng đó là một sự bất công lớn lao. An bỏ qua việc đồng nghiệp của cô, Tam, đã làm việc ngày đêm và thể hiện tài năng xuất sắc trong dự án đó, khiến anh là sự lựa chọn rõ ràng. Định kiến về sự công bằng của An khiến cô trở thành hiện tượng hài hước tại văn phòng, khi cô tức giận đến phòng nghỉ và tuyên bố: “Đó là một âm mưu! Tất cả họ đều muốn chèn ép tôi!”

-Tom có một định kiến sâu sắc về sự công bằng khi đến đi nhà hàng với bạn. Tom đặt món và tin rằng đĩa của anh có khẩu phần nhỏ hơn so với những người khác ở bàn. Anh ấy phàn nàn với người phục vụ và cứng đầu so sánh thức ăn của mình với mọi người. Người phục vụ, ngạc nhiên, giải thích rằng khẩu phần của nhà hàng là tiêu chuẩn. Định kiến về sự công bằng của Tom không chỉ khiến bạn bè của anh “tức cười” mà còn đảm bảo cuộc trò chuyện ăn tối mỗi khi họ đi ra ngoài trở nên “thú vị” với những nhận xét lạ thường của anh.

-Sanh và Lanh, là hai anh em có định kiến về sự công bằng khi nói đến các vấn đề gia đình. Mỗi khi bố mẹ mua quà cho họ, họ tỉ mỉ xem xét các món quà của nhau, tin rằng một người được hưởng phần tốt hơn. Sanh nhận được một trò chơi video mới, trong khi Lanh nhận được một bàn cờ. Sanh cau có, tin rằng trò chơi bàn cờ của Lanh ưu việt hơn và cho rằng bố mẹ yêu thương anh Lanh hơn. Mối cạnh tranh giữa hai anh em này, do định kiến về sự công bằng của họ thúc đẩy, dẫn đến một chu kỳ không bao giờ kết thúc của các cuộc tranh luận vui nhộn và tiếng cười.

Trong những ví dụ trên, những người này thường có xu hướng hiểu các tình huống thông qua góc nhìn về sự bất công, thường bỏ lỡ thực tế khách quan của tình huống. Định kiến về sự công bằng của họ thêm phần hài hước vào cuộc sống của họ, nhưng cũng có thể dẫn đến xung đột và hiểu lầm không cần thiết.

Nhận biết và đối phó với định kiến này có thể giúp cá nhân tiếp cận các tình huống với một góc nhìn cân đối và hợp lý hơn. [hp]