Báo Người Việt Kênh Tin Tức Thời Sự Văn Nghệ
TAUPIRI, New Zealand (NV) – Một vị nữ hoàng vừa lên ngôi làm quốc vương thứ tám đứng đầu dân tộc Māori tại New Zealand khi phụ thân của bà, Kiingi Tuheitia Pōtatau Te Wherowhero Đệ Thất, vừa băng hà, theo BBC.
Ngā Wai hono i te pō, 27 tuổi, được phong làm kuini – trong tiếng Māori có nghĩa là nữ hoàng – sau khi được một hội đồng gồm có các thủ lãnh Māori bản địa tại New Zealand chọn trong một nghi lễ truyền thống thực hiện ở khu vực Đảo Bắc, New Zealand.
Bà là người thứ hai làm nữ hoàng Māori, người đầu tiên là bà của Ngā Wai hono i te pō, Te Arikinui Dame Te Atairangikaahu.
Ngā Wai hono i te pō là con út của Kiingi Tuheitia, tạ thế hôm Thứ Sáu, 30 Tháng Tám ở tuổi 69. Ngồi trên ngai vàng bằng gỗ chạm khắc, tân nữ hoàng được loan báo tại một buổi họp mặt ở Tūrangawaewae Marae, trụ sở của Kiingitanga, hay còn gọi là phong trào quốc vương Māori.
Quyển Kinh Thánh từng được dùng để phong vương cho vị vua đầu tiên của Māori vào năm 1858, nay cũng được dùng để ban phước cho Ngā Wai hono i te pō khi ngồi trước linh cữu của phụ thân, đội vòng hoa và vận áo choàng khi những người cử hành buổi lễ cầu nguyện và đọc kinh trước khi an táng ông.
Sau đó, một toán thuyền chiến chạm khắc, hay còn gọi là waka, đưa nhà vua tới nơi an nghỉ cuối cùng trên Núi Taupiri, thánh địa của dân Māori.
Trước lúc lâm chung, quốc vương trải qua một ca phẫu thuật tim tại bệnh viện, và chỉ vài ngày trước đó, ông còn tham gia dịp lễ kỷ niệm năm thứ 18 ông tại vị trên ngai vàng.
Giờ đây, với tư cách là nữ hoàng, tên tuổi của Ngā Wai hono i te pō đánh dấu tiến trình chuyển giao thế hệ. Nhiều người cũng coi đó là một hành động mới mẻ và giúp các thành viên Māori trẻ tuổi tin vào năng lực bản thân hơn.
Tân nữ hoàng có văn bằng cao học về nghiên cứu văn hóa Māori và còn dạy kapa haka, trong thuật ngữ Māori có nghĩa là nghệ thuật biểu diễn.
Một điệu nhảy haka đi kèm với một số nghi thức trong tang lễ của Kiingi Tuheitia, được tổ chức công phu và mang lại nhiều cảm xúc. Sau đó linh cữu của ông được một toán thuyền waka đưa đi dọc theo Sông Waikato trước khi được khiêng lên Núi Taupiri, nơi ông về với đất mẹ.
Buổi lễ chấm dứt một tuần tổ chức nghi thức sau khi Kiingi Tuheitia trút hơi thở cuối cùng.
“Những người theo chân Te Kiingitanga, Maaoridom và toàn thể quốc gia cảm thấy đau xót tột cùng trước cái chết của Kiingi Tuheitia,” Rahui Papa, phát ngôn viên đại diện cho phong trào vua Kiingitanga, hay Māori, cho biết vào thời điểm Kiingi Tuheiti về nơi chín suối.
Thủ Tướng New Zealand Christoper Luxon ca tụng rằng cả New Zealand và dân Māori đều biết rằng “Quốc Vương Tuheitia là một nhà lãnh đạo mà lời nói đi đôi với việc làm.”
Tuy nhiên, Luxon – vốn dĩ chính sách của chính phủ do ông điều hành bị vài người New Zealand tố cáo là chống lại dân Māori – đang chính thức viếng thăm Nam Hàn và không dự phần tang lễ.
Năm ngoái, hàng ngàn người đổ ra đường biểu tình trên khắp New Zealand nhằm phản đối chính phủ vì vạch ra những kế hoạch nhằm lật ngược các chính sách ủng hộ quyền của dân bản địa. Trong đó có kế hoạch đóng cửa Cơ Quan Y Tế Māori, Te Aka Whai Ora, được thành lập trong thời kỳ chính phủ Jacinda Ardern, cũng như kế hoạch đổi tên một số cơ quan từ tiếng Māori qua Anh ngữ.
Thời gian để tang chính thức dành cho Kiingi Tuheitia được kéo dài từ ba ngày như thường lệ lên bảy ngày nhằm tiếp đón các đoàn đại biểu đông đảo tới để bày tỏ lòng thành kính phân ưu.
Năm 1955, Kiingi Tuheitia ra đời với tên khai sinh là Tūheitia Paki, và được trao vương miện vào năm 2006 sau khi thân mẫu Te Arikinui Dame Te Atairangikaahu từ trần. Tương tự như người mẹ quá cố, ông được coi là một nhân vật đoàn kết vĩ đại, từng kêu gọi dân Māori đồng lòng chống lại các chính sách gây bất lợi trong thời gian gần đây.
Chế độ quân chủ Māori có từ thế kỷ 19, khi đó các bộ tộc Māori khác nhau quyết định tạo ra một nhân vật nhất quán, tương tự như một quốc vương tại Âu Châu nhằm cố gắng ngăn không thực dân Anh Quốc tại New Zealand cưỡng đoạt đất đai tràn lan cũng như bảo tồn văn hóa Māori. Vai trò này phần nhiều mang tính cách nghi lễ. (TTHN)