Sống với người có khuynh hướng khái quát hóa quá mức

Mục này chỉ nhằm giải đáp các thắc mắc về sức khỏe có tính cách tổng quát. Với các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc với bác sĩ để được thăm khám trực tiếp. Nhiều thông tin thiết thực và bổ ích khác về sức khỏe cũng được phát trên đài Radio Chuyện Sáng Chủ Nhật ở vùng Orange County, California, vào mỗi sáng Chủ Nhật từ 6 đến 9 giờ, trong chương trình “Câu Chuyện Sức Khỏe Sáng Chủ Nhật.” Nhiều thông tin sức khỏe bổ ích khác cũng có thể tìm thấy trên các website www.nguyentranhoang.com và www.radiochuyensangchunhat.com. Quý vị có thể liên lạc bác sĩ qua email: [email protected] hoặc điện thoại (714) 531-7930

Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng

Khái quát hóa quá mức (overgeneralization)

Khái quát hóa quá mức là xây dựng các phổ quát rộng dựa trên bằng chứng hạn chế hoặc một sự kiện duy nhất. Điều này xảy ra khi ta lấy một kinh nghiệm tiêu cực hoặc một thông tin duy nhất và áp dụng nó vào tất cả các tình huống tương tự, liên quan đến người hoặc khía cạnh của cuộc sống của mình.

Khi khái quát hóa quá mức, ta thường bỏ qua những sự khác biệt và biến thể tồn tại trong các tình huống khác nhau. Ta lấy một kết quả tiêu cực hoặc một trường hợp cụ thể và kết luận rằng nó đại diện cho một mẫu luôn xảy ra. Ví dụ, nếu khi trượt môn toán, ta có thể nghĩ, “Tôi rất tệ ở toán. Tôi sẽ không bao giờ giỏi bất kỳ môn học nào.” Trong trường hợp này, ta mở rộng kinh nghiệm tiêu cực của việc trượt môn toán để suy ra rằng ta sẽ thất bại ở tất cả các môn học.

Nên làm gì khi sống cùng một người có triệu chứng hay xu hướng khái quát hóa quá mức?

Sống cùng một người có xu hướng khái quát hóa quá mức có thể gặp khó khăn, nhưng có những cách ta có thể giúp đỡ và hỗ trợ. Đây là một số cách về cách sống với người có xu hướng khái quát hóa quá mức:

–Khuyến khích giao tiếp mở: Khích lệ giao tiếp mở và thành thật với người đó. Tạo ra một không gian an toàn và không đánh giá để họ có thể thể hiện suy nghĩ và cảm xúc của mình. Hãy kiên nhẫn lắng nghe để hiểu quan điểm của họ.

–Đưa ra góc nhìn khác: Khi nhận ra người đó đang khái quát hóa quá mức, nhẹ nhàng đưa ra góc nhìn hoặc ví dụ khác để đối chiếu với  khái quát hóa quá mức của họ. Chia sẻ những tình huống cụ thể mà kết quả khác biệt để giúp họ nhìn thấy rằng không phải mọi tình huống đều tuân theo cùng một mô hình.

–Tránh tăng cường những khái quát hóa quá mức: Hạn chế việc xác nhận hoặc hỗ trợ những niềm tin khái quát hóa quá mức của họ. Thay vào đó, cung cấp phản hồi xây dựng và khuyến khích họ xem xét những khả năng hoặc yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến kết quả.

–Cung cấp sự đảm bảo và hỗ trợ: Khái quát hóa quá mức thường phát sinh từ những nỗi sợ hoặc bất an bên trong. Cung cấp sự hỗ trợ tinh thần và đảm bảo để giúp họ xây dựng sự tự tin và thách thức mô hình suy nghĩ tiêu cực.

–Khuyến khích tự phản ánh: Giúp người đó phát triển nhận thức về bản thân bằng cách khuyến khích suy ngẫm về suy nghĩ và niềm tin của họ. Đặt câu hỏi thúc đẩy họ xem xét bằng chứng và khám phá những giải thích hoặc diễn giải khác.

–Tạo môi trường tích cực: Tạo một không gian tích cực và động lực bằng cách tập trung vào những điểm mạnh và thành tựu của người đó. Khuyến khích họ tán thành những thành công nhỏ bé và công nhận những trường hợp mà họ nhận ra (sự khái quát hóa quá mức của họ), và có biểu hiện thoát  khỏi những khái quát hóa quá mức.

Tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp: Nếu xu hướng khái quát hóa quá mức của người đó ảnh hưởng mạnh đến cuộc sống hàng ngày và mối quan hệ, sẽ rất hữu ích khi ta đề nghị tìm sự hỗ trợ từ một chuyên gia tâm lý. Một nhà tâm lý có chuyên môn có thể cung cấp hướng dẫn và kỹ thuật đặc biệt để giải quyết và quản lý khái quát hóa quá mức.

Kiên nhẫn và thấu hiểu: Cần ý thức rằng việc giúp đỡ thay đổi các rối loạn nhận thức thường cần rất nhiều thời gian và cố gắng. Hãy kiên nhẫn với người đó và hiểu rằng vượt qua khái quát hóa quá mức là quá trình dần dần. Tránh chỉ trích hoặc áp lực họ, thay vào đó, cung cấp hỗ trợ và khích lệ trên suốt quá trình.

Hãy nhớ rằng mỗi người đều có đặc điểm riêng, và điều thích hợp và có hiệu quả cho một người không nhất thiết phải thích hợp và có hiệu quả cho người khác.

Quan trọng là điều chỉnh phương pháp của ta dựa trên nhu cầu và sở thích cá nhân của người đó.

Sống cùng người có xu hướng khái quát hóa quá mức có thể gặp khó khăn, nhưng với sự thấu hiểu, thông cảm và sự hỗ trợ, ta có thể đóng vai trò tích cực trên hành trình của họ nhằm thoát khỏi khái quát hóa quá mức cũng như các rối loạn nhận thức khác.